Kilise hakkında kısa bilgiler

Mevcut taş kilise, mimar Paschalis'in eseri olup, 1871 yılında inşa edilmiş kubbeli bir bazilikadır. Kilisenin çevre alanında Michael Stavrou (1880) ve eşi Fotini Stavrou (1881), Nikolaos Alexiadis ve eşi Mariora, Michael Tobakoğlu (1882) ve eşi Maria Tobakoğlu'na ait üç aile mezarı yer almaktadır.

Kilisenin yanında, merkezi girişin hemen solunda Büyük Ayazma olarak da bilinen Profitis İlias Ayazması bulunmaktadır. Ayazmanın şifalı suyu hem yaz hem de kış aylarında berrak, soğuk ve boldur.

Ayazma hakkında kısa bilgiler

Her yıl 20 Temmuz anma günü olarak kutlanır.

Büyük Ayazma olarak bilinen bu termal kaynağın tarihi Bizans zamanlarına uzanmaktadır. Ayazma, Arnavutköy’ün çınar ağaçlarıyla kaplı tepelerinde, Rum mezarlığının yanı başında, aynı adı taşıyan küçük kilisenin avlusunda yer almaktadır. Özellikle yortusunun kutlandığı 20 Temmuz günü inananlar ayazmaya akın etmekteydi. Arnavutköy Rum Cemaati 18’inci yüzyılda o zamana kadar Patrikhane’ye aktarılmakta olan ayazma gelirinin kendilerine verilmesiyle ilgili olarak büyük çaba sarf etti. Cemaatin 18’inci yüzyıldaki tutanaklarında Osmanlı İmparatorluğu İdari makamlarına Ayazma yortusu günü vergi ödemek zorunda olduğu yer almaktadır. 1812 yılında Ekümenik Patrikhane, o yıl şehri kasıp kavuran veba salgını nedeniyle Profitis İlias yortusu kutlamasının ertelendiğini inananlara duyurmuştur. 20’nci yüzyılın başlarında çok sayıda Rum Cemaati üyesi İstanbul’un her tarafından, hatta Çatalca, Çekmece, Büyük Bakkalköy gibi uzak yerlerinden Arnavutköy’e akın ederlerdi.

Aziz yortusunun kutlandığı gün Arnavutköy’e varan binlerce Rum vatandaş yaklaşık 15-20 dakikalık yokuş yolu yürüyerek Ayazma’ya varmaktaydı. Bu büyük ilgi en son 1922 yazında görüldü. Nüfus Mübadelesinin ve birçok Rum’un Yunanistan’a göç etmesinin ardından, Ayazma’yı ziyaret edenler Arnavutköy ve İstanbul Rumlarıyla sınırlı kaldı. Panayır günü Arnavutköy’de ticari hareketlilik fazlasıyla artmakta, sahildeki restoranlar, faytoncular, tekne sahipleri yoğun şekilde çalışmaktaydılar.

Ayazma hakkında kısa bilgiler

Her yıl 26 Temmuz anma günü olarak kutlanır.

Aya Paraskevi Şapeli, 1798 yangını sonrasında inşa edilmiş haliyle günümüze ulaşmıştır. Bu Şapel, Roma uyruklu Aya Paraskevi’ye değil (26 Temmuz’da kutlanır) adıyla bilinen Selimpaşa doğumlu Genç (Osia) Paraskevi’ye adanmıştır. Azize’nin naaşı Belgrad’dan Patrikhane’ye nakledilmiş 1642 yılına kadar burada tutulmuştur. Moldova Voyvodası Vasile Lupu 1642 yılında 300 kese altın harcayarak İstanbul’dan Yaş şehrine götürülmüştür. Moldova ve Eflak hükümdarlarının Arnavutköy ile güçlü bağları bulunmaktaydı. Bu nedenle buradaki Paraskevi Temmuz ayında kutlanan Azize değil Silivri yakınındaki Selimpaşa’da doğan Genç (Osia) Paraskevi’dir. Bu nedenle tarihçi-yazar Manuil Gedeon, İstanbullu müminin yortu takviminde Genç (Osia) Paraskevi’nin anısının 14 Ekim günü olduğunu belirtmektedir. Kutlamanın 26 Temmuz’a nakledildiği tarih bilinmemektedir.

Ayazma hakkında kısa bilgiler

Her yıl 7 Temmuz anma günü olarak kutlanır.

Arnavutköy’de, bir tepede Profitis İlias ve diğer tepede Aya Kiryaki olmak üzere iki büyük ayazma bulunmaktadır. İlki Büyük Ayazma ve ikincisi Küçük Ayazma olarak bilinirdi.

Aya Kiryaki Dorotheos ve Efsevia’nın kızlarıydı. Bu çift bir türlü çocuk sahibi olamıyor ve Tanrı’ya bunun için dua ediyorlardı. Gerçekten Tanrı onların dualarını karşılıksız bırakmayarak onlara bir çocuk bahşetti. Bebek, Pazar günü doğmuş olduğu ona Kiryaki (Yunanca Kiryaki, “Pazar günü”) adını verdiler. M.S. 282 yılında Roma İmparatoru Diocletianus döneminde gerçekleşen soykırımda, ebeveynleri dük Justus tarafından tutuklanmış, işkenceye uğramış ve başları kesilerek öldürülmüşlerdir. Kiryaki önce İmparator Maximianus ardından Bitinya hükümdarı Ilarianos huzuruna çıkarılır. Ilarianos kendisine güzelliğinin işkenceden ziyade haz almak için olduğunu hatırlatır. O zaman bakire kız hükümdara şu yanıtı verir: “Ne gençliğime ne de güzelliğime en ufak bir önem vermiyorum. Ve dünyevi şeylerin en parlakları bile çiçekler gibi geçicidir ve gölgeler gibi içi boştur. Bugün güzelim, yarın çirkin yaşlı bir kadınım. Peki, güzelliğimi hayatımın merkezine mi almalıyım? Onun değerini onu bekleyen kırışıklıklarda ve onu çağıran mezarsa tanıdım. Öyleyse, yeryüzünde biraz daha uzun kalmak için sonsuz ihtişamı kaybetme gibi korkunç bir aptallık yapacağımı mı düşündün? Bu yüzden tekrar söylüyorum ki, ben hayatta ve ölümde bir Hristiyan'ım ve öyle kalacağım. Öfkelenen Ilarianos, ona işkence etti ve kafasının kesilmesini emretti. Ancak duası kabul oldu kılıç düşmeden önce ruhunu Tanrıya teslim etti.

Küçük Ayazma olarak da bilinen bu ayazma 15 metrekarelik küçük bir binada yer almaktadır. Her yıl 7 Temmuz anma günü olarak kutlanır.